Hmerida?

[Sotiris Tsimbonis]

On Tue, 2 Jul 2002, Spiros Bolis wrote:
> telika de mas eipate ti egine sth hmerida.
> Irthe kaneis sto periptero? Brethike PC?
> Oi omilies htan endiaferoyses?

Ki egw thn idia aporia eixa spyro.. Eythxws pou gia tis omilies
toulaxiston, frontise o gepiti...

---------- Forwarded message ----------
>From gepiti at gepiti.com Tue Jul  2 11:24:43 2002
Date: Fri, 28 Jun 2002 12:50:34 +0300
From: Giorgos Epitidios <gepiti at gepiti.com>
To: gepiti at internet.gr
Subject: InterBIZ> Ελεύθερο Λογισμικό (Free Software) και Λογισμικό
    Ανοικτού Κώδικα (Open Source)


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
=================== INTERBIZ NEWS ===================
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
28/6/2002 Τεύχος 60β

ΑΡΘΡΟ> Ελεύθερο Λογισμικό (Free Software) και Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα
(Open Source)
(Ανθολόγιο από τις ομιλίες των Richard Stallman, Scott Collins και Matthias
Ettrich.)
ΤΟ ΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ>

=====================================================

Στις 27 και 28 Ιουνίου 2002 το ΕΔΕΤ (Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας)
πραγματοποίησε διημερίδα με αντικείμενο το Ελεύθερο Λογισμικό και το
Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται τα
σημαντικότερα μέρη της πολύ αξιόλογης ομιλίας του κύριου προσκεκλημένου κ.
Richard Stallman (GNU project founder), αλλά και κάποιες παρατηρήσεις των
επίσης εξαιρετικών κ.κ. Scott Collins (Principal Software Engineer του
Mozilla Project) και Matthias Ettrich (Qt Head Developer για το KDE). Στην
εκδήλωση συμμετείχε και ο κ. Mathieu Lacage (GNOME project), αλλά η ομιλία
του είχε τεχνικό περιεχόμενο και δεν θα μας απασχολήσει εδώ.

Όλες οι ομιλίες πραγματοποιήθηκαν την πρώτη ημέρα της εκδήλωσης.

Η διαφορά μεταξύ Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software) και Λογισμικού
Ανοικτού Κώδικα (Open Source)

Μεταξύ των δύο υπάρχει μια σημαντικότατη ιδεολογική διαφοροποίηση. Και οι
δύο σχολές υποστηρίζουν ότι το λογισμικό πρέπει να δίνεται δωρεάν και με όλο
του τον κώδικα (να είναι δηλαδή ελεύθερο) για να μπορεί όποιος θέλει να το
ελέγχει και να το τροποποιεί, προσφέροντας φυσικά κι' αυτός την
τροποποιημένη στο κοινό δωρεάν και με ανοιχτό τον κώδικά της.

Για τους οπαδούς του Open Source αυτό πρέπει να γίνεται διότι έτσι τα
προγράμματα είναι πιο ασφαλή και σταθερά (ελέγχονται από περισσότερους
ανθρώπους), ενώ παράλληλα είναι φθηνότερα, ενισχύοντας έτσι την οικονομική
ανάπτυξη.

Οι οπαδοί του Free Software υπογραμμίζουν πως αν και τα παραπάνω
επιχειρήματα είναι σωστά ο πραγματικός λόγος για τον οποίο πρέπει να μη
χρησιμοποιούμε proprietary (κλειστό) λογισμικό είναι η διασφάλιση της
ελευθερίας μας. Πρέπει να έχουμε πάντοτε τη δυνατότητα να ελέγξουμε και να
αλλάξουμε ό,τι χρησιμοποιούμε. Να αποφασίζουμε λοιπόν εμείς για τις
λειτουργίες του και όχι κάποιος άλλος.

Το Free Software λοιπόν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, όχι οικονομική ή τεχνική
απόφαση και επιλογή.

(Collins, Stallman)

Με άλλα λόγια (σε δική μου διατύπωση): Ακόμη κι αν το proprietary λογισμικό
ήταν καλύτερης ποιότητας και απόδοσης εμείς δεν θα έπρεπε να το
χρησιμοποιούμε. Η ελευθερία μας αξίζει περισσότερο.

Τα χαρακτηριστικά (Ελευθερίες) του Software

· Ελευθερία 0: Μπορείς να το τρέξεις όπου θέλεις (σε όσα και όποια
μηχανήματα διαθέτεις)
· Ελευθερία 1: Μπορείς να δεις τις εσωτερικές λειτουργίες του (πηγαίος
κώδικας) και να τις αλλάξεις.
· Ελευθερία 2: Μπορείς να το διανείμεις όπου θέλεις.
· Ελευθερία 3: Μπορείς να διανείμεις τις τροποποιήσεις που έκανες όπου
θέλεις

Το proprietary λογισμικό (π.χ. Windows, Office κ.λπ.) μας παρέχει (συνήθως)
μόνο την Ελευθερία 0 και ακόμη και αυτή βρίσκεται πλέον υπό αμφισβήτηση
(π.χ. η τιμολογιακή πολιτική της Microsoft για pay per use αντί για αγορά
μια κι' έξω), ενώ οι νέες προτάσεις ελέγχου και χρέωσης των εταιρειών
λογισμικού είναι ακόμη πιο περιοριστικές. Αν υπήρχαν και ελευθερίες υπό το
μηδέν σίγουρα κάποια στιγμή θα μας τις στερούσαν και αυτές.

(Collins, Stallman)

Η γέννηση της έμπνευσης του ελεύθερου λογισμικού

Ο πρώτος laser printer κατασκευάστηκε από τη Xerox και το πρώτο μοντέλο
παραγωγής έγινε δωρεά στο MIT όπου εργαζόταν ο Richard Stallman. Ο εκτυπωτής
αυτός ήταν πολύ γρηγορότερος και καλύτερης ποιότητας από τον προηγούμενο.
Συχνά όμως το χαρτί κολλούσε και επειδή ο εκτυπωτής βρισκόταν σε δίκτυο κάθε
χειριστής δεν γνώριζε τι συνέβη τελικά με την εργασία του.

Το λειτουργικό σύστημα του παλιού εκτυπωτή ήταν γνωστό στο MIT και το είχαν
τροποποιήσει έτσι ώστε να ενημερώνει τον χρήστη αν πραγματοποιήθηκε η
εκτύπωση ή αν υπήρξε κάποιο πρόβλημα. Ο νέος όμως είχε proprietary λογισμικό
που η εταιρεία αρνήθηκε να δώσει.

Ο κ. Stallman επισκέφθηκε το πανεπιστήμιο του Stanford όπου κάποιος είχε το
λογισμικό και ζήτησε ένα αντίγραφο. Του το αρνήθηκαν όμως γιατί είχαν
υπογράψει Non Disclosure Agreement.

Για τον Stallman εκείνη ήταν η στιγμή της «αφύπνισης». Όπως λέει
χαρακτηριστικά: «Όταν λαμβάνεις και χρησιμοποιείς proprietary λογισμικό
υπογράφεις μια λευκή επιταγή που λέει «Παρότι θα έχει την ανάγκη μου, δεν θα
βοηθήσω τον .» όπου το κενό θα συμπληρωθεί με ένα ή χιλιάδες ονόματα,
ανάλογα με τις περιστάσεις.»

Η «παλιά» ηθική (και όλες οι μεγάλες θρησκείες) μας ενθάρρυναν να
μοιραζόμαστε. Η νέα μας επιβάλλει μόνο ό,τι συμφέρει τις μεγάλες και ισχυρές
εταιρείες.

(Stallman)

Η οικονομική διάσταση της χρήσης ελεύθερου λογισμικού

Η ελευθερία του χρήστη τελειώνει τη στιγμή της επιλογής κατασκευαστή
proprietary λογισμικού. Μπορεί ίσως να διαλέξει ανάμεσα σε μερικούς, αλλά
αφού το κάνει είναι δούλος εκείνου που επέλεξε. Ουσιαστικά λοιπόν η μόνη
ελευθερία του είναι το να διαλέξει αφέντη εκείνος τον αφέντη που επιθυμεί.

Αντίθετα, με το ελεύθερο λογισμικό (και με το λογισμικό ανοικτού κώδικα,
αφού τεχνικά μιλάμε για το ίδιο πράγμα) κάθε χρήστης μπορεί να ζητήσει
τροποποιήσεις από οποιονδήποτε εταιρεία (όχι μόνο από τον κατασκευαστή) και
να επιλέξει την καλύτερη και την φθηνότερη λύση. Το λογισμικό είναι επίσης
πιο ασφαλές και σταθερό μια και είναι γνωστό σε πολλούς, άρα υπάρχουν
περισσότερες πιθανότητες να βρεθούν και να διορθωθούν τα όποια προβλήματα.

Τέλος, στο ελεύθερο λογισμικό ο χρήστης δεν είναι ξένος προς την εφαρμογή.
Αποτελεί μέρος της και επηρεάζει άμεσα την εξέλιξή της, αυξάνοντας έτσι τη
λειτουργικότητά της.

(Collins, Stallman)

Ο νόμος υποτάσσεται στην υπηρεσία του κέρδους των μεγάλων και ισχυρών

Χάρη στην οικονομική ισχύ τους οι μεγάλες εταιρείες διαμορφώνουν την κρατική
πολιτική και τους νόμους προς όφελός τους. Στην Αργεντινή σε απειλούν ότι θα
σε κλείσουν φυλακή και θα σε βιάσουν αν χρησιμοποιείς πειρατικό software!
Στις περισσότερες χώρες της δύσης ακολουθούν πλέον όλο και πιο Σοβιετικές
τακτικές ελέγχου.

· Στη Σ.Ε. (Σοβιετική Ένωση) είχαν φρουρούς στα φωτοτυπικά - Εδώ προσπαθούν
να ενσωματώσουν αυτόματα συστήματα ελέγχου στους Η/Υ μας (που φυσικά δεν θα
μπορούμε να ελέγξουμε αν περιορίζονται μόνο στην απαγόρευση αντιγραφής
copyrighted υλικού ή αν κάνουν και άλλα πράγματα, όπως λογοκρισία και
επηρεασμό της κοινής γνώμης).
· Στη Σ.Ε. είχαν θεσμοθετηθεί ποινές για όσους διένειμαν πληροφορίες χωρίς
έγκριση. - Το ίδιο και εδώ.
· Στη Σ.Ε. χρησιμοποιούσαν και αντάμειβαν πληροφοριοδότες - Το ίδιο και εδώ.
· Στη Σ.Ε. εφήρμοζαν τη συλλογική ευθύνη για να αστυνομεύει ο ένας πολίτης
τον άλλον («Είσαι υπεύθυνος για ό,τι κάνει η ομάδα σου»). - Το ίδιο και εδώ.
· Στη Σ.Ε. χρησιμοποιούσαν αφειδώς προπαγανδιστικές τεχνικές. - Το ίδιο και
εδώ. ("Say yes to licencing").

Η ηθική που υπαγορεύουν (προς όφελος της τσέπης τους φυσικά) οι εταιρείες
λογισμικού (αλλά και πολλοί παραγωγοί περιεχομένου) είναι η ηθική της
απόκρυψης και του ατομισμού. Αυτό δεν πρέπει να το δεχθούμε.

(Stallman)


Το εύρος της free software community

Σήμερα υπάρχουν περίπου 400.000 software volunteers που ασχολούνται με την
παραγωγή free software, ενώ εκατοντάδες προγραμματιστές εργάζονται (επί
πληρωμή φυσικά) σε εταιρείες που παράγουν free software.

(Stallman)

Γιατί κάποιος συμμετέχει εθελοντικά σε ένα free software project

· Χρειάζεται λογισμικό που δεν υπάρχει (ή νέα χαρακτηριστικά σε κάποιο
υπάρχον λογισμικό)
· Θέλει να ενισχύσει την ελευθερία των χρηστών (πολιτικά κίνητρα)
· Για διασκέδαση
· Για γνωριμίες με άλλους προγραμματιστές
· Για προσωπική ικανοποίηση (έφτιαξα κάτι που χρησιμοποιούν χιλιάδες άλλοι)
· Για να αποκτήσει φήμη ως καλός προγραμματιστής.
· Από ευγνωμοσύνη (χρησιμοποιεί ελεύθερο λογισμικό και θέλει και εκείνος να
βοηθήσει άλλους)
· Για να αποκτήσει νέες γνώσεις και εμπειρίες

(Stallman, Ettrich)

Τι είναι το GNU

Μια προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ελεύθερου λειτουργικού συστήματος,
αλλά και άλλων εφαρμογών. Ένα από τα τμήματα του λειτουργικού συστήματος του
ΓΝΘ είναι ο kernel του Linux. Linux λοιπόν ονομάζουμε μόνο τον kernel.
Ολόκληρο το λειτουργικό σύστημα κανονικά ονομάζεται GNU/Linux ή
GNU+Linux.(Το GNU μάλιστα αναπτύσσει και άλλον δικό του kernel.)

Προσοχή όμως! Ό,τι τρέχει πάνω σε GNU/Linux δεν είναι απαραίτητα ελεύθερο
λογισμικό. Για παράδειγμα, πολλοί drivers είναι proprietary. Τους δίνουν μεν
δωρεάν, αλλά δεν είναι διαθέσιμος ο κώδικάς τους.

(Stallman)

Πόσο σημαντικό είναι το GNU project

 Ένα παράδειγμα: Το γνωστό γραφικό περιβάλλον KDE ήταν μεν free software,
αλλά για να λειτουργήσει χρειαζόταν τις QT libraries που ήταν proprietary.
Έτσι το GNU project ξεκίνησε το δικό του γραφικό περιβάλλον (GNOME) και το
project harmony για να αντικαταστήσει τις QT libraries με κάτι πραγματικά
free. Με τον τρόπο αυτό, υποχρέωσε τον κατασκευαστή τους να τις χαρακτηρίσει
και αυτές ως ελεύθερο λογισμικό, ανοίγοντας τον κώδικα.

(Stallman)

Το free software δεν αφορά μόνο τους Η/Υ

Οι επεξεργαστές των ηλεκτρικών συσκευών γίνονται όλο και πιο ισχυροί. Στο
μέλλον θα χρειαζόμαστε free software ακόμη και για τον φούρνο μικροκυμάτων
μας διότι θα διαθέτει πλέον έναν τόσο ισχυρό επεξεργαστή που ο κατασκευαστής
θα μπορεί να του προσθέσει και άλλες δυνατότητες (π.χ. να μας κατασκοπεύει
για να γνωρίζει τι να μας πουλήσει και πότε).

(Stallman)

Όχι στο trusted computing

Με το πρόσχημα της ασφάλειας δεδομένων οι εταιρείες (κυρίως Microsoft)
προωθούν λογισμικό που θα συνεργάζεται μόνο με όποια προγράμματα θέλει αυτό.
Έτσι θα μπορούν ευκολότερα να εξοστρακίσουν από την αγορά τους ανταγωνιστές
τους.

(Stallman)

Όχι στις πατέντες για προϊόντα λογισμικού

Κάθε νέα εφεύρεση βασίζεται πάνω στις προηγούμενες. Στο χώρο του
προγραμματισμού η κατοχύρωση ως πνευματικών δικαιωμάτων μιας ιδέας εμποδίζει
την υιοθέτηση από άλλους και τη βελτίωσή της. Γαλλία και Γερμανία έχουν
δηλώσει την αντίθεσή τους στις πατέντες, αλλά οι ΗΠΑ τις υποστηρίζουν
ενεργά.

(Stallman, Collins, Ettrich, Lacage)


Επίλογος

Δυστυχώς, τα θέματα που αναλύθηκαν στις ομιλίες και τη συζήτηση που
ακολούθησε ήταν πάρα πολλά και δεν εξαντλούνται στις παραπάνω αναφορές.
Ελπίζω όμως να σας έδωσαν μια αρκετά καλή ιδέα του τι ειπώθηκε. Κάθε
συμπλήρωση από άλλους παριστάμενους στο κείμενό μου θα είναι ευπρόσδεκτη.

Γιώργος Επιτήδειος

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~


ΤΟ ΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ>

Ένας ορισμός μπορεί να είναι χρήσιμος ή άχρηστος. Και μπορεί να είναι τόσο
αληθινός ή τόσο ψεύτικος όσο μια μεγάλη πρωτοχρονιάτικη απόφαση ή ένα
ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Στην πραγματικότητα, η χρησιμότητα κάθε ορισμού
βρίσκεται στην οροθέτηση που επιτυγχάνεται μέσα από αυτόν. Μας εξασφαλίζει
από τους κινδύνους της ασυνεννοησίας και της σύγχυσης.

Cohen, Transcendental Nonsense and the Functional Approach

Το Free Software είναι ένα φιλοσοφικό, ηθικό και κοινωνικό θέμα. Γι' αυτό
και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε επακριβώς τη διαφορά μεταξύ Ελεύθερου
Λογισμικού (Free Software) και Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (Open Source).


=====================================================

Copyright 2002, Γιώργος Επιτήδειος gepiti at gepiti.com

Επιτρέπεται η αντιγραφή τμημάτων ή ολόκληρου τεύχους του INTERBIZ NEWS μόνο
για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς, υπό την προϋπόθεση πως θα αναφέρεται η πηγή:
(INTERBIZ NEWS http://www.eeei.gr/interbiz/current.htm interbiz at gepiti.com).

Αρχείο παλαιών άρθρων: http://www.eeei.gr/interbiz/articles/index.htm
Εγγραφές νέων συνδρομητών: http://www.eeei.gr/interbiz/syndrom.htm
Αλλαγή στοιχείων συνδρομής: http://www.eeei.gr/interbiz/allagh.htm
Διαγραφές συνδρομητών: http://www.eeei.gr/interbiz/diagrafh.htm

=====================================================